Om Rijksmonument De Klokkenberg te kunnen behouden, wil zorgaanbieder Vitalis er een klein woondrop omheen bouwen. Prima, zegt Frans Maas, maar ruimtelijke afwegingen en landschappelijke waarden moeten het uitgangspunt zijn van het postzegelbestemmingsplan dat voor De Klokkenberg wordt voorbereid. Passen de plannen van Vitalis daar niet in, moet gezocht worden naar een andere invulling.

De fractie van GroenLinks heeft voorgesteld om na de zomervakantie Vitalis haar plannen te laten presenteren op locatie. De definitieve besluitvorming zal mogelijk pas na de gemeenteraadsverkiezingen plaats vinden. De kans is dus groot dat dit heikele punt in de college onderhandelingen zal worden afgehamerd. De GroenLinksfractie heeft, begrijpelijk, nog geen definitief standpunt ingenomen.

Monument
De in 1950 gebouwde Klokkenberg heeft sinds 2000 de status van een gemeentelijk monument en is in juli door het college voorgedragen voor benoeming tot Rijksmonunment. Het gebouw met de beeldbepalende en zeer herkenbare torentjes verwerft met de aanwijzing als Rijksmonument meer bescherming. Van groot belang dus om voor dit complex een passende nieuwe bestemming te vinden.

Beekdal
Het verkiezingsprogramma van GroenLinks staat werkelijk bol van de nobele doelstellingen op het gebied van natuur en milieu. De groene hoofdstructuur beschermen tegen aantasting en verstoring en bovendien uitgaan van het idee van de compacte stad zijn daarbij de voornaamste uitgangspunten. Deze uitgangspunten worden geweld aangedaan met de grootschalige woningbouwontwikkeling bij de Klokkenberg. Het landgoed ligt in een beekdal, precies op de plaats waar het waterschap door ontgraving en hermeandering geprobeerd heeft om natuurwaarden in het gebied te herstellen. Vitalis zegt cultuurhistorische en natuurwaarden te willen respecteren maar één van de opties is het ondergronds bouwen van parkeergarages waardoor de grondwaterhuishouding in het gebied wordt verstoord. De druk op het gebied, met de nieuwbouw voor het waterschap, de almaar uitdijende jeugdstrafinrichting Den Heijacker en de nieuwbouw bij De Klokkenberg wordt wel erg groot.

Vitalis
De woon-zorg aanbieder Vitalis is met 4100 clienten, 2400 personeelsleden en bijna 1000 vrijwilligers een grote speler in het land van woonzorgcomplexen. Het ontwikkelen van een zeer grote woonzorg locatie is aan deze organisatie wel toevertrouwd. Daar staat tegenover dat Vitalis nu vooral in Eindhoven actief is. Het is onduidelijk waarom exclusief met Vitalis wordt gepraat over de ontwikkeling van het complex en waarom niet ook gekeken wordt naar andere functies voor het complex. Vitalis zegt het monumentale complex alleen te kunnen ontwikkelen wanneer er naast De Klokkenberg woningen gebouwd kunnen worden. Of die woningen alleen toegankelijk zijn met een indicatie voor zorg is niet duidelijk. Het is wel duidelijk dat een door het strikt vasthouden aan de 30 procentsnorm voor bereikbare woningen en meer wooneenheden gebouwd moeten worden. Aangezien de reden om hier te bouwen het voortbestaan van het monument is en niet het volkshuisvestelijke doel heeft de GroenLinks-fractie er minder moeite mee de 30 procentsnorm los te laten ter bescherming van de landschappelijke waarden.

Bestemmingsplan
Voor de ontwikkelingen rond De Klokkenberg wordt een postzegelbestemmingsplan gemaakt. In de praktijk zal het zo gaan dat Vitalis met een plan komt en de gemeenteraad akkoord gaat met een bestemmingsplan waar het plan van Vitalis in past. Het risico bestaat dat de raad op deze manier in een fuik loopt. De gemeenteraad dient randvoorwaarden te stellen. Een bestemmingsplan is daarvoor een uitgelezen instrument. Hier kunnen zaken als bouwvolume, aantallen woningen, waterhuishouding, verkeersscenario´s en dergelijke geregeld worden. Ruimtelijk is het ondenkbaar dat er in het buitengebied een woonwijkje komt met 500 woningen zonder voorzieningen en zonder goede ontsluiting met openbaar vervoer. Een planontwikkelaar dient zich te houden aan de kaders van het bestemmingsplan, niet andersom.

Leidende rol
De leidende rol ligt nu echter bij de Vitalis. Die adverteert op de eigen web site al met complex De Klokkenberg en gaat er dus van uit dat er gewoon gebouwd kan gaan worden. Indien hij van mening is dat de ontwikkeling van het complex alleen mogelijk is met de bouw van 500 wooneenheden en niet met bijvoorbeeld 300 wooneenheden dan worden het er dus ook 500. De gemeenteraad moet wel heel sterk in de schoenen staan wil deze met het oog op de randvoorwaarden in milieutechnische zin volharden in het standpunt dat bij bijvoorbeeld 300 wooneenheden de grens ligt. Het risico bestaat dan dat het hele plan niet doorgaat, waardoor leegstand ontstaat en het op termijn moeilijker zal worden De Klokkenberg te ontwikkelen.

De bedoeling van een bestemmingsplan is dat bouwplannen getoetst worden aan het bestemmingsplan en niet omgekeerd. De gemeenteraad zwemt een fuik in waaruit geen terugkeer mogelijk is. In de Wet Ruimtelijke Ordening heeft de raad een regierol toebedeeld gekregen. Die moet die regierol dan wel némen.

Frans Maas is afdelingsvoorzitter van GroenLinks Breda. Dit artikel geeft zijn persoonlijke mening weer en is een reactie op het eerder verschenen artikel ‘Herbestemming De Klokkenberg, een zorg-complex ’.