"Overal in de wereld grijpt de verstedelijking snel om zich heen en zeker ook als je daarbij inzoomt op West-Brabant zie je dat het de laatste 40 jaar erg hard gegaan is met de verstening." In aansluiting op het huishoudelijk deel van de ALV van 8 februari vond er, onder de nodige belangstelling van externen, een discussie plaats over uitdijende verstedelijking en grondpolitiek. Op basis van zijn deskundigheid als geograaf en mobiliteitsdeskundige verzorgde Peter Bakker een inleiding met veel beeldmateriaal.

"Overal in de wereld grijpt de verstedelijking snel om zich heen en zeker ook als je daarbij inzoomt op West-Brabant zie je dat het de laatste 40 jaar erg hard gegaan is met de verstening." In aansluiting op het huishoudelijk deel van de ALV van 8 februari vond er, onder de nodige belangstelling van externen, een discussie plaats over uitdijende verstedelijking en grondpolitiek. Op basis van zijn deskundigheid als geograaf en mobiliteitsdeskundige verzorgde Peter Bakker een inleiding met veel beeldmateriaal.

In aansluiting op het huishoudelijk deel van de ledenvergadering van 8 februari vond er, onder de nodige belangstelling van externen, een discussie plaats over uitdijende verstedelijking en grondpolitiek. Op basis van zijn deskundigheid als geograaf en mobiliteitsdeskundige verzorgde Peter Bakker een inleiding met veel beeldmateriaal.

Overal in de wereld grijpt de verstedelijking snel om zich heen en zeker ook als je daarbij inzoomt op West-Brabant zie je dat het de laatste 40 jaar erg hard gegaan is met de verstening. Het echte probleem is dat overal de verstedelijking véél harder gaat dan de bevolkingsgroei.

Per bewoner en per werknemer verbruiken we steeds meer bebouwde ruimte. Zo zijn Europese steden sinds 1960 78% gegroeid in oppervlakte en maar 33% in inwoners. Bewoners, boeren, bedrijven en bestuurders; iedereen heeft wel zo zijn belang om mee te doen aan dit proces.

Neveneffecten
Van het resulterende landschap kun je vinden wat je wilt. Maar de anti-urban-sprawl beweging in de VS, en recentelijk ook het European Environment Agency van de EU, laten zien dat deze stedelijke verdunning niet te negeren neveneffecten heeft. Zowel de uitgaven per huishouden aan mobiliteit als de maatschappelijke kosten van mobiliteit nemen buitenproportioneel toe; energieverbuik en emissies liggen véél ongunstiger in minder compacte steden; mensen die geen auto kunnen of willen bezitten hebben een steeds groter probleem.

Oude wijken
Het haasje-over wegtrekken van bewoners en bedrijven uit het middengebied naar de rand heeft ook nog eens nadelige gevolgen voor de vitaliteit van oudere wijken en bedrijventerreinen. Wrang in dit opzicht is dat ondanks een 40-jarige bouwinspanning, kopers op de woningmarkt nog steeds vooral hun woonvoorkeuren houden bij de 'oude stad' die er 40 jaar terug al stond óf juist voor het nog onbebouwde groen. Met creativiteit en durf valt veel beter gebruik te maken van de stedelijke ruimte en kunnen de ongunstige neveneffecten voorkomen worden.

Bredase groei
Jan Govers, interim-directeur van het Grondbedrijf Breda, was gevraagd te reageren op de inleiding. Hij gaf aan dat naar zijn indruk Breda tot dusver op een verstandige manier gegroeid is. Vervolgens deed hij zijn best ons wegwijs te maken in de regelgeving waar hij mee te maken heeft en verduidelijkte de rol van het grondbedrijf en de mogelijkheden die het heeft. Het grondbedrijf kan zowel binnen- als buitenstedelijk grondposities innemen om het ruimtelijke beleid van de gemeente uit te voeren. De kunst is dat zodanig te doen dat je met een beperkt risico toch zoveel mogelijk kan sturen op de grondmarkt.

Groenfonds
Duidelijk is dat op binnenstedelijke grondposities relatief meer risico gelopen wordt en minder marge wordt gerealiseerd, maar niettemin zijn er ook binnenstedelijk mogelijkheden voor ontwikkeling. Desgevraagd gaf Govers aan dat instrumenten als een groenfonds of een open-ruimteheffing het grondbedrijf niet wezenlijk hinderen in zijn functioneren.

Positioneren
In de daarop volgende discussie was de vraag waar wij staan op de schaal van BANANA ('Build-absolutely-nothing-anywhere-near-anything') tot aan GroeiMee! Er was nogal de neiging om de problematiek weg te relativeren. 'Sprawl' als prijs van de vooruitgang en bevolkingsgroei en 'echte natuur heb je in Nederland toch al niet meer'. En in alle uitbreidingsplannen zit tegenwoordig toch groene compensatie?

Krimp
Wat mij betreft is dit te gemakkelijk en is een groen schaamlapje niet genoeg om de naakte waarheid te verhullen. Sprawl is niet duurzaam, zeker niet nu prognoses worden bijgesteld naar bevolkingskrimp. Met wat minder gemakzucht, met betere mechanismen om de resterende open ruimte economisch te waarderen en vooral met meer intelligentie en creativiteit kan het veel beter. Dat vraagt om druk in plaats van relativering. De avond leverde als concrete suggestie op om verlaten bedrijventerreinen voor woningbouw te bestemmen. En wat te denken van ‘Hypotheek-aftrek alleen nog voor binnenstedelijke nieuwbouw’ om dit soort relatief dure locaties weer een eerlijke kans te geven?

Peter Bakker is geograaf en mobiliteitsdeskundige en daarnaast afdelingsvoorzitter van GroenLinks Breda.
 

Het op de discussieavond gepresenteerde beeldmateriaal is via deze link te vinden.

Voor meer informatie over dit onderwerp: de documentaire 'New Orleans in de Polder' op www.vpro.nl/programma/tegenlicht/afleveringen/27615611