Nadat er jarenlang weinig schot in de zaak rond het behoud van de Heilig Hartkerk was, pakt vervangend wethouder Els Aarts het dossier voortvarend op. Iets te voortvarend, als het aan de fractie van GroenLinks ligt. Gedeeltelijke sloop van het achterschip van de kerk om zo woningen te realiseren, is voor GroenLinks ‘niet aan de orde’.

Even leek het er ronduit beroerd uit te zien voor de Heilig Hartkerk toen in juni van dit jaar, nota bene het Jaar van het Religieus Erfgoed, bleek dat de eigenaar van het pand, Stichting Woonzorg Nederland een subsidieaanvraag van 4 miljoen euro ‘vergeten was’ op de post te doen. De fractie van GroenLinks, maar ook CDA-raadslid Mattie Boidìn reageerde woedend over zoveel onkunde bij de eigenaar. Tegelijk rees de vraag of het gemeentebestuur zijn regierol in dit dossier wel goed oppakte. Om die reden vroeg GroenLinks deze zomer het dossier van de Heilig Hartkerk op.

Oude informatie
Het meterslange dossier gaf weinig informatie over de meest actuele stand van zaken rond de kerk. Briefwisselingen tussen eigenaar, gemeente en het Brabants Monumentenfonds waren er nauwelijks. Het grootste deel van het dossier bestond uit bezwaarschriften en gerechtelijke uitspraken met daarop de veelvuldig terugkerende namen van mensen als Piedro de Jong en de inmiddels overleden Ad Meeuwissen, strijders voor behoud van het kerkgebouw vanaf het eerste uur. Weinig nieuwe informatie dus, totdat ineens een brief opdook waarin eigenaar Woonzorg Nederland bij het gemeentebestuur polste hoe het dacht over een gedeeltelijke sloop van de kerk om zo woningbouw op de plaats van het middenschip te kunnen realiseren.

Oud plan
Daarmee leek Woonzorg een oud plan uit het begin van de eeuw uit de kast getrokken te hebben. Voor de toekenning van de monumentenstatus probeerde toenmalig economisch eigenaar, projectontwikkelaar Ouwehand, al eens de impasse te doorbreken die was ontstaan door de vele juridische procedures tegen de sloop van het kerkgebouw. Zijn aanbod werd toen van de hand gewezen als te weinig en te laat. Dat de kerk een monumentenstatus zou krijgen, was toen al vrijwel zeker. Dat Woonzorg nu een soortgelijk plan uit de kast trekt, toont een schromelijk gebrek aan respect voor de status van rijksmonument die het kerkgebouw al jaren heeft.

Subsidie
Een lichtpuntje in de zaak is een onlangs toegewezen subsidie van twee miljoen euro door de provincie. Het is niet aannemelijk dat deze subsidie ook toegekend wordt als een deel van het middenschip tegen de vlakte moet. Ook de rijksdienst voor Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (het vroegere monumentenzorg) zal niet snel instemmen met de gedeeltelijke sloop. Minister van de Ploeg heeft in 2001 immers niet alleen de voorgevel, maar juist het gehele ensemble van kerkgebouw en pastorie, inclusief de glas-in-lood-ramen van Collet, tot rijksmonument benoemd.

Geen sloop
Voor GroenLinks blijft behoud en restauratie van het gehele ensemble het uitgangspunt. Dat betekent allereerst dat er, naast het provinciale geld, ook andere bronnen moeten worden aangeboord om de restauratie van de kerk te bekostigen. Dat ook de gemeente Breda daaraan een bijdrage moet leveren, is wel duidelijk, ook al staat, in de woorden van Mattie Boidìn, ‘nog geen wethouder met zijn budget te wapperen’. Behalve de financiering is echter ook het vinden van een invulling van het pand noodzakelijk.

Nieuwe bondgenoot
Daarbij heeft de Heilig Hartkerk van architect Van Genk, naast de trits oude bondgenoten, inmiddels ook een nieuwe bondgenoot in de persoon van burgemeester Dr. Frank Petter van Woudichem. Als voorzitter van de Task Force Toekomst Kerkgebouwen is hij begaan met het lot van oude, leegstaande kerkgebouwen. Hij laat zich daarbij niet alleen inspireren door de architectonische waarde van het gebouw, het gaat hem ook om de theologische waarde. „Het verwijst naar een dieper gelegen waarheid. Een kerk is de ziel van een wijk of stad”, aldus Dr. Petter. Hij is optimistisch over het vinden van een invulling voor het kerkgebouw. Dat het daarbij om een van oorsprong rooms-katholiek gebouw gaat, maakt voor de bevlogenheid van de dominee niets uit.

Bindend element
De geschiedenis van de kerk laat zich inmiddels lezen als een spannende roman. Bijna 23 jaar geleden werden op last van toenmalig Bisschop Ernst de parochianen van het Heilig Hart van Jezus door de politie biddend en zingend de kerk uitgedragen. Twintig jaar later overkwam de bewoners die het pand hadden gekraakt, hetzelfde lot, al kwam dit maal de opdracht van Burgemeester van der Velden en was het motief niet sluiting, maar vermeend brandgevaar. En ondanks de tegenwind van projectontwikkelaars, woningbouwcorporaties, het openbaar bestuur of het kerkelijk gezag, is het front van voorvechters van behoud nog altijd eendrachtig in hun streven de kerk te behouden. Of het nu omwonenden, oud-parochianen, dominees of atheïsten zijn: de Heilig Hartkerk is een bindend element tussen al die groepen en zou alleen daarom al voor de eeuwigheid bewaard moeten blijven.