De regio Breda telt ongeveer 400 verslaafden met een zogenoemde multi-problematiek. Toenemend druggebruik gaat gepaard met problemen als psychische klachten, lichamelijke problemen, dakloosheid en schuldproblematiek. Mede onder druk van instellingen in de sociale sector is de gemeente nu gekomen met een nota over de maatschappelijke opvang. Het blijkt echter een te kleine stap in de goede richting, zeggen Frans Maas en Piet Hein Scheltens.
De regio Breda telt ongeveer 400 verslaafden met een zogenoemde multi-problematiek. Toenemend druggebruik gaat gepaard met problemen als psychische klachten, lichamelijke problemen, dakloosheid en schuldproblematiek. Mede onder druk van instellingen in de sociale sector is de gemeente nu gekomen met een nota over de maatschappelijke opvang. Het blijkt echter een te kleine stap in de goede richting, zeggen Frans Maas en Piet Hein Scheltens.
De regio Breda telt ongeveer 400 verslaafden met een zogenoemde multi-problematiek. Toenemend druggebruik gaat gepaard met problemen als psychische klachten, lichamelijke problemen, dakloosheid en schuldproblematiek. Mede onder druk van instellingen in de sociale sector is de gemeente nu gekomen met een nota over de maatschappelijke opvang. Het blijkt echter een te kleine stap in de goede richting, zeggen Frans Maas en Piet Hein Scheltens.
De nota 'Kan ik hier een poosje blijven?' is door het gemeentebestuur in juli vrijgegeven voor inspraak en wordt vermoedelijk in oktober door de raad vastgesteld. De notitie beschrijft de huidige situatie van de maatschappelijke opvang in Breda en somt een aantal activiteiten op. Het gros van die activiteiten is al door de diverse welzijnsinstellingen opgestart. De gemeente ziet voor zichzelf dan ook geen uitvoerende taak weggelegd. Het enige dat de gemeente moet doen, zo stelt het college is het versterken van de regie-rol. Dat laatste is ook zeker nodig, want de gemeente wordt geacht de middelen voor de maatschappelijke opvang te verdelen en dient dus ook beleid te ontwikkelen als motivering van de verdeling van de middelen.
Het beleid zoals dat nu in de nota is beschreven, gaat de problemen met de 400 verslaafden met multi-problematiek niet oplossen. Bij college en raad leeft onvoldoende besef van de ernst en omvang en groei van de problematiek en de maatschappelijke risico's die gepaard gaan met onvoldoende ingrijpen.
Lichamelijke problemen
De Stichting 2000 heeft onderzoeksgroep 'Tranzo' van de voormalige Katholieke Universiteit Brabant (nu de Universiteit van Tilburg) onderzoek laten doen naar de aard en omvang van de problematiek onder verslaafden en daklozen. Die problemen variëren van gebits- en longproblemen tot ondergewicht en infectieziekten als Hepatitis B en C. De geestelijke klachten omvatten depressies, angsten en slapeloosheid. Een geïnterviewde bracht het als volgt onder woorden: "Geestelijk slecht. Ja, depressief en in de put. En soms denk ik wel eens echt dat ik debiel, echt gestoord, gek aan het worden ben in mijn hoofd. Chaotisch heel erg. En depressief vaak. En lichamelijk, ja, te mager, zwak. Is ook niet echt goed voor je gezondheid."
Het maatschappelijk risico dat deze groep vormt is niet gering. Behalve overlast, met name in de stationsomgeving en park Valkenberg, gaat er van deze groep ook een risico uit voor de volksgezondheid. Daarnaast zijn van de 400 personen in kwestie er zeker 200 bekend bij de politie. Veelal gaat het om zaken als winkeldiefstal en zakkenrollerij, om hun drugsverslaving te kunnen betalen. Eenmaal uit het gevang belanden deze draaideurcriminelen al snel weer in het zelfde circuit. Het lukt niet om een normaal bestaan op te bouwen omdat de maatschappelijke opvang onvoldoende is. Primaire levensbehoeften worden gevonden bij bekenden en ontsnappen aan dit oude leefpatroon is in de ogen van de gebruiker onmogelijk.
Te weinig opvang
De forse problematiek doet vermoeden dat de capaciteit van de maatschappelijke organisaties navenant is. Het tegendeel is echter waar: Breda heeft een nachtopvang van slechts 24 bedden. In Breda bestaat ook crisisopvang maar daar worden verslaafden in de regel niet geaccepteerd. De nachtopvang in 't IJ heeft in het jaar 2000 430 keer nee moeten verkopen, omdat alle bedden bezet waren. Niet zo vreemd, aangezien Breda tussen de 80 en de 100 mensen een daklozenuitkering kent. Deze groep wordt ook niet kleiner. De nota zegt hierover: "De laatste signalen uit het overleg met politie en opvang wijzen op een toename van het aantal daklozen met verslavings- of multiproblematiek. De verwachting is dat door de groter wordende groep het klimaat grimmiger zal worden en de kans is aanwezig dat de overlastproblemen toe zullen nemen."
Nieuws is dit niet. Toen in Februari 2001 de nachtopvang 't IJ twee nachten was gesloten als gevolg van een staking van het personeel heeft de Stichting 2000, gedwongen door de omstandigheden haar deuren voor overnachting geopend. De eerste nacht sliepen er 40 en de tweede nacht 70 mensen, allen Bredanaars.
Wie verwacht dat de leden van de gemeenteraad geschrokken van zoveel slecht nieuws de alarmbel doen luiden komt bedrogen uit. Een meerderheid van CDA, VVD en Breda 97 is bang voor een aanzuigende werking wanneer wordt besloten tot flinke uitbreiding van de capaciteit van de nachtopvang. Met aanzuigende werking wordt bedoeld dat er daklozen uit bijvoorbeeld Dordrecht en Tilburg naar Breda komen. Gezien de genoemde cijfers mag dit argument wel een gotspe worden genoemd. Het is voor de VVD slechts een alibi om niet te hoeven investeren en voor het CDA om een slecht geweten schoon te poetsen; een kleverige cent in het collectezakje.
Sociaal pension
Behalve investeren in capaciteit en veiligheid van de nachtopvang zou er een sociaal pension moeten komen. Bij de huidige nachtopvang kunnen de daklozen slechts acht maal op rij blijven slapen. Daarna moeten de cliënten vijf maal elders overnachten, alvorens weer bij de nachtopvang te mogen aankloppen. Contacten met hulpverlening worden hierdoor bemoeilijkt en het opbouwen van een normaal sociaal leven is onmogelijk. Eigen huisvesting is voor deze groep meestal onbereikbaar, omdat de woningbouwcorporaties niet graag huurders accepteren met schuldproblemen. Mocht het al lukken, dan staat vaak al snel een deurwaarder voor de deur met rekeningen uit een minder gelukkig verleden.
In de nota wordt wel melding gemaakt van sociaal pension Herderheem aan de Oranjeboomstraat. Hier is echter eerder sprake van een woongemeenschap voor sociaal zwakkeren dan van een sociaal pension. De verslaafden met multi-problematiek komen, ook als de verslaving met methadon onder controle is niet in aanmerking voor één van de 12 plaatsen in Herderheem. Het gebrek aan doorstroommogelijkheden is overigens geen privilege van nachtopvang 't IJ. Ook in de reguliere geestelijke gezondheidszorg kent men het probleem van uit-behandelde patiënten die een duur bed bezet houden vanwege de ontoereikende capaciteit van begeleid-woon-vormen in Breda.
Frans Maas is lid van GroenLinks en was bestuurslid van stichting Hergebruik. Piet Hein Scheltens is voorzitter van de fractie GroenLinks in de Bredase gemeenteraad.