Internationaal waren er in november al afspraken gemaakt voor een vredesweekend tegen de oorlogsdreiging in Irak. Dat half februari de spanning naar een hoogtepunt zou lopen was dus volstrekt toeval.

Internationaal waren er in november al afspraken gemaakt voor een vredesweekend tegen de oorlogsdreiging in Irak. Dat half februari de spanning naar een hoogtepunt zou lopen was dus volstrekt toeval.

Internationaal waren er in november al afspraken gemaakt voor een vredesweekend tegen de oorlogsdreiging in Irak. Dat half februari de spanning naar een hoogtepunt zou lopen was dus volstrekt toeval.

Pas eind januari was in Breda een werkgroepje met vertegenwoordiging uit SP, GroenLinks, Jonge Socialisten en PvdA de slag gegaan om een bus te regelen. Drie dagen voor de demonstratie werden dat twee bussen en daags voor de demonstratie lukte het om nog een derde bus te charteren. Die laatste dag liep het aantal aanmeldingen zo hard dat er nadien alsnog mensen teleurgesteld moesten worden.

Veel animo
Na een enorm gedoe met lijsten vertrokken op zaterdagmorgen 15 februari uiteindelijk drie bussen met een verrassend gevariëerd publiek. Wie dacht dat jongeren niet meer warm lopen voor dit soort zaken had in de bus eens rond moeten kijken. Juist op tijd in Amsterdam aangekomen op de Prins Hendrikkade liep de bijna 200 man sterke Bredase delegatie richting de Dam. Van 'een beetje bij elkaar blijven' kwam al heel snel niets meer terecht. Duidelijk was ook dat de landelijke organisatoren het animo om in het geweer te komen tegen de oorlogspolitiek van Bush danig hadden onderschat.

Vastgelopen
Op het Damrak stond het ter hoogte van het beursplein al stil. In de mensenmassa kwam vervolgens anderhalf uur geen beweging. Je kon niet voor of achteruit en het was ijskoud. Van de manifestatie op de Dam waren alleen vage klanken te horen. Regelmatig werd er luid gejoeld op de Dam en dan was er kennelijk iets zinnigs gezegd. De duizenden demonstranten op het Damrak joelden dan maar mee.

De landelijke organisatie van de demonstratie had via hun website opgeroepen om de mooiste kleren aan te trekken en kinderen mee te nemen. De indruk moest gewekt worden dat de middenklasse in het verzet kwam. Wat mij betreft klopte dat beeld heel redelijk, want na een uurtje in de kou moesten de kinderen plassen. Vanuit de tweede vedieping van de Kentucky Fried Chicken (kan het Amerikaanser) hadden we een prachtig uitzicht op de vastgelopen demonstratie.

Hippie-sfeer
Na de kip-nug-nuggets kwam de demonstratie in beweging. Snel naar buiten. Het was toen al zo laat dat het lopen van de hele route het missen van de bus naar huis zou betekenen. Het stuk wat we mee hebben gelopen was wel heel indrukwekkend. De sfeer was opperbest, de opkomst hartverwarmend en de stemming een beetje hippie-achtig met liedjes als "all we are saying, is give peace a change". Hoewel toch wel wat gewend, maakte de mensenmassa grote indruk. Afsnijden van een deel van de route leverde mooie impressies op van de demonstratie in de verte, trekkend over de bruggen van de Amsterdamse grachten.

Vredesbeweging
Zelfs de Volkskrant constateerde zaterdagochtend nog dat de vredesbeweging dood was. De krant heeft daar zelf overigens een niet geringe bijdrage aan geleverd, door de demonstratie in de weken vooraf geheel dood te zwijgen, kennelijk omdat de PvdA landelijk niet deelnam in de organisatie. Dat de vredesbeweging alles behalve dood is, bewees in de bus terug naar Breda de berichtgeving op de radio. De mededeling dat er 50.000 demonstranten naar Amsterdam getrokken waren leverde al applaus op. Op TV 's avonds waren het er al 70.000 en het zou me niets verbazen als het er in werkelijkheid nog meer waren.

Uit ervaring weet ik dat de grote demonstraties in het begin van de jaren '80 maandenlange voorbereiding vergden. Een vergelijking met toen gaat dus om meerdere redenen mank en slaat eigenlijk nergens op. Toen was het een doorleeft gevoel dat er een einde moest komen aan de koude oorlog met de permanente dreiging van een totale nucleaire vernietiging. Een jarenlange campagne resulteerde in twee grote massademonstraties. Nu gaat het om de dreiging van een door het westen ingezette regionale conventionele oorlog tegen een dictator ergens ver weg. Een vergelijking met Vietnam gaat ook mank. De grootste demonstratie in Nederland vond toen plaats na het bombardement op Hanoi, toen de oorlog al jarenlang bezig was.

Internet
Het belangrijkste verschil zit hem wellicht in de wijze waarop deze demonstratie is georganiseerd. De traditionele grote maatschappelijke organisaties, zoals PvdA, FNV en nota bene het IKV hebben de oproep niet gesteund en niet mee gedemonstreerd. Deze demonstratie is echt van onderop georganiseerd door talloze kleine actiegroepen en daar hebben internet en e-mail een belangrijke rol in gespeeld. Naar ik aanneem hebben e-mail en internet ook een rol gespeeld in de internationale afspraken over de actiedag. Fantastisch is het om wereldwijd een zo sterke vuist te maken tegen de oorlog dwars door, langs of met bestaande instituties. In de bus hebben we dus maar snel een e-mail adressenlijst gemaakt van de demonstranten. Wat betekent dit voor de toekomst?

Frans Maas heeft samen met de SP, JS en de PvdA de organisatie van de busreis naar Amsterdam op zich genomen. Fotos zijn gemaakt door Piet den Blanken.